Inhoud

• Wat doet pemetrexed en waarbij gebruik ik het?
• Wat zijn mogelijke bijwerkingen?
• Mag ik pemetrexed gebruiken met andere medicijnen?
• Kan ik met dit medicijn autorijden, alcohol drinken en alles eten of drinken?
• Mag ik dit medicijn gebruiken als ik zwanger ben, wil worden of borstvoeding geef?
• Hoe gebruik ik dit medicijn?

pemetrexed

Pemetrexed is een kankerremmende stof (cytostaticum).

Artsen schrijven het voor als chemotherapie (chemokuur) bij kanker van de longen en van het longvlies (mesothelioom).

Wat doet pemetrexed en waarbij gebruik ik het?

Kanker

Kanker is een verzamelnaam voor meer dan honderd verschillende aandoeningen, waarbij lichaamscellen zich ongeremd vermenigvuldigen. Het gevolg zijn tumoren (gezwellen) of afwijkingen in bloed en lymfebanen. Het is een ernstige ziekte die fataal kan zijn als men er niets aan doet.
 
Dankzij nieuw onderzoek is tegenwoordig goede behandeling voor veel soorten kanker mogelijk. Bij snelle behandeling voorkomt u dat een kankergezwel doorgroeit in het omringende weefsel of dat het uitzaait. Bij uitzaaiingen ontstaat kanker op andere plaatsen in het lichaam.
 
Oorzaak
In elke cel zit DNA. DNA bevat de erfelijke eigenschappen van ons lichaam, zoals de bloedgroep en de kleur van de ogen. Door het DNA weten cellen wat ze moeten doen, bijvoorbeeld ook hoe snel ze zich moeten delen. Bij een celdeling ontstaan uit 1 cel 2 dochtercellen, met precies hetzelfde DNA als de moedercel. Als het stukje DNA dat de celdeling bestuurt beschadigd raakt, kan de cel zich sneller gaan delen. De dochtercellen van elke cel bevatten dezelfde beschadiging in het DNA. Daardoor gaan ook deze cellen zich ongeremd delen, met kanker tot gevolg.

Hoe de beschadiging in het DNA ontstaat, is vaak onbekend. Het lijkt soms te komen door chemische stoffen, zoals teer in tabaksrook, of door asbest, alcohol, te veel of te vet voedsel, straling of door een erfelijke aanleg.

Verschijnselen
Kanker is een verraderlijke ziekte. Elke kankersoort veroorzaakt weer andere klachten. In het beginstadium zijn er vaak helemaal geen verschijnselen. Pas als een kankergezwel tegen zenuwen aandrukt, is pijn te voelen. Sommige klachten komen bij vrijwel alle kankersoorten voor, zoals erg moe zijn, gebrek aan eetlust en sterke vermagering (meer dan 3 kilo per maand). Verder kunt u bij longkanker en kanker van het longvlies (mesothelioom) last hebben van hoesten, benauwd zijn en bloed opgeven.

Neem bij deze verschijnselen contact op met uw arts.

Behandeling
De behandeling hangt af van de plaats waar de kanker zit en het stadium van de ziekte. Operatie, chemotherapie met cytostatica en bestraling zijn de meest voorkomende behandelingsmethoden.

Artsen schrijven pemetrexed meestal voor als de tumor is doorgegroeid in de omliggende weefsels of zich heeft uitgezaaid.  De artsen zullen, indien mogelijk, de tumor eerst met een operatie zo veel mogelijk verwijderen. Daarna is chemotherapie nodig tegen de door de operatie losgewoelde kankercellen en uitzaaiingen. Pemetrexed kan alleen of in combinatie met andere cytostatica worden toegepast, zoals

• bevacizumab
• cisplatine
• carboplatine
• oxaliplatine
• pembrolizumab

Effect
Pemetrexed remt de groei van de kankercellen.

Pemetrexed remt enzymen die nodig zijn voor de aanmaak van DNA in de cellen. De cellen kunnen zich hierdoor niet meer delen. De kanker wordt zo geremd.

Wat zijn mogelijke bijwerkingen?

Dit medicijn heeft een krachtige werking op de celdeling, niet alleen van kankercellen maar ook van gezonde lichaamscellen. Hierdoor kunnen bijwerkingen ontstaan, bijvoorbeeld op plaatsen waar de cellen zich van nature snel delen. Dit zijn de slijmvliezen van mond, maag en darmen, de huid, de haren en het bloed.

Door de lijst van bijwerkingen kan het lijken dat het medicijn erger is dan de kwaal. Maar de bijwerkingen komen lang niet bij iedereen in dezelfde mate voor. Ook gaan de bijwerkingen vaak langzaam over.

De belangrijkste bijwerkingen zijn de volgende.

Soms (bij 10 tot 30 op de 100 mensen)

• Verhoogde kans op infecties en bloedarmoede. 

  Deze bijwerkingen ontstaan doordat het lichaam minder rode en witte bloedcellen en minder bloedplaatjes aanmaakt. Neem bij de volgende verschijnselen contact op met uw arts: onverklaarbare koorts of keelpijn, blaasjes in de mond en keel, erge moeheid, bloedneuzen, onverklaarbare blauwe plekken. Door het tekort aan witte bloedcellen bent u ook bevattelijker voor infecties door virussen, bacteriën of schimmels. Neem altijd contact op met uw arts bij infecties. Dit kunnen infecties zijn als verkoudheid, keelontsteking, griep, ontstekingen aan het mondslijmvlies, longontsteking, steenpuisten en andere huidinfecties.

• Maagdarmklachten, zoals misselijk zijn, overgeven en diarree. U kunt hierdoor uitdrogen. Ook een verminderde eetlust komt voor, waardoor u kunt afvallen. Zelden komen ook smaakstoornissen, buikpijn, verstopping en een ontsteking van de slokdarm voor. 

  Blijft u er ook na een paar dagen last van houden? Neem dan contact op met uw arts.
  Als u misselijk bent, schrijft de arts een antibraakmiddel voor. Mogelijk helpt het om vaker te eten, maar dan kleine beetjes. Blijft u misselijk of moet u vaker dan 1 keer per dag overgeven? Overleg dan met uw arts.
  Van overgeven en diarree kunt u uitdrogen. Heeft u diarree of moet u overgeven? Zorg dat u extra drinkt. Neem contact op met uw arts als u 4 keer of vaker per dag dunne ontlasting heeft, of als u ook 's nachts diarree heeft. Soms krijgt u medicijnen tegen diarree of een vochtinfuus om uitdroging te voorkomen.

• Huiduitslag

  U kunt last hebben van huidschilfering. Zelden komen ook jeuk, galbulten en hyperpigmentatie voor. Ook kan in zeldzame gevallen de huiduitslag komen door overgevoeligheid (zie hierna). 

• Moeheid

Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)

• Sepsis. U merkt het aan koorts of juist een te lage temperatuur, snelle ademhaling en snelle hartslag.

  Sepsis is een hevige reactie van het lichaam op een infectie met bacteriën, virussen of schimmels. Waarschuw bij de verschijnselen direct een arts.

• Oogproblemen. U kunt last hebben van droge of rode ogen, tranende ogen en zwelling van het ooglid. 

  Raadpleeg uw arts als u hier last van heeft. 

• Haaruitval en kaalheid.

  Niet alleen van hoofdhaar, maar ook van wenkbrauwen, wimpers, oksel- en schaamhaar. Na de behandeling zal het haar na ongeveer 1 maand weer gaan groeien. De kans op haaruitval neemt toe bij combinaties van meerdere medicijnen tegen kanker.

• Zenuwproblemen. Heeft u last van een tintelend of doof gevoel in de armen en benen of van een branderige pijn in handen of voeten? Waarschuw meteen uw arts.

   

  Meestal gaan deze verschijnselen weer weg, een enkele keer zijn ze blijvend. 

• Schade aan de lever of de nieren.

  Waarschuw uw arts bij erg misselijk zijn, ernstige diarree met bloed, kortademig zijn en bij gele verkleuring van de huid en het tandvlees (dit laatste wijst op een leverziekte). 

• Duizelig zijn

• Bloedstolsel in de longen (longembolie)

  U merkt dit aan ineens kortademig zijn, soms met pijn of het ophoesten van bloed. Waarschuw dan onmiddellijk een arts of ga meteen naar de Eerste-Hulpdienst.

• Vasthouden van vocht. U merkt dit aan dikke enkels of voeten.

  Raadpleeg uw arts als u hier last van heeft. 

• Hartritmestoornissen, versnelde of vertraagde hartslag, pijn op de borst, hartfalen. Zeer zelden meer kans op hartinfarct. 

  Neem contact op met uw arts als u plotseling last heeft van pijn op de borst. 

• Overgevoeligheid voor dit medicijn. U merkt dit aan huiduitslag, galbulten of jeuk. Raadpleeg dan uw arts. In zeer zeldzame gevallen ontstaat een ernstige overgevoeligheid.

   

  Dit is te merken aan: koorts, erg benauwd zijn, opgezwollen mond, tong, keel of gezicht. Verder aan huiduitslag, ademhalingsproblemen, flauwvallen, blaren op de lippen en op de slijmvliezen van de mond en geslachtsdelen. Stop in deze gevallen met dit medicijn en waarschuw meteen een arts of ga naar de Eerstehulpdienst.

  Als u overgevoelig bent mag u het medicijn in de toekomst niet meer gebruiken. Geef dat door aan de apotheker. Het apotheekteam let er dan op dat u het medicijn niet opnieuw krijgt. 

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Bloedingen van de maag of darm. 

  Dit merkt u aan bloederige of zwarte, teerachtige poep of aan het overgeven van bloed. Neem dan direct contact op met een arts. 

• Kans op hersenbloeding (beroerte).

  Heeft u plotseling last van een verdoofd gevoel of zwakte, vooral als u dat aan één kant van het lichaam heeft, plotseling verward zijn, moeite met lopen of coördinatie, plotselinge erge hoofdpijn of duizelig zijn? Waarschuw dan direct een arts.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Mag ik pemetrexed gebruiken met andere medicijnen?

Dit middel heeft wisselwerkingen met andere medicijnen.

In de tekst hieronder staan alleen de werkzame stoffen van deze medicijnen en niet de merknamen. Of uw medicijn een van die werkzame stoffen bevat, kunt u nagaan in uw bijsluiter onder het kopje 'Samenstelling'.

• Vaccins. Overleg met uw arts als u gevaccineerd gaat worden. Bepaalde vaccins mag u niet gebruiken. Pemetrexed vermindert de werkzaamheid van deze vaccins en verhoogt de kans op bijwerkingen ervan. Dit betreft onder andere bof-mazelen-rodehondvaccin (BMR), gelekoortsvaccin, rotavirusvaccin en BCG-vaccin.
  Bij andere vaccins moet u soms een extra vaccinatie krijgen of moet uw bloed onderzocht worden om te kijken of het vaccin goed heeft gewerkt. Dit betreft onder andere influenzavaccin, tetanusvaccin en vaccin tegen baarmoederhalskanker.
• De bloedverdunners acenocoumarol en fenprocoumon. Pemetrexed kan de werking van de bloedverdunner beïnvloeden. Licht de trombosedienst daarom in als u pemetrexed gaat gebruiken, de dosering verandert of als u stopt met het gebruik van pemetrexed.

Twijfelt u eraan of een van de bovenstaande wisselwerkingen voor u van belang is? Neem dan contact op met uw apotheker of arts.

Het is belangrijk dat uw arts weet welke medicijnen u nog meer gebruikt. Neem daarom uw medicatieoverzicht mee als u naar het ziekenhuis gaat. Dit is een overzicht waarop staat welke medicijnen u gebruikt, maar ook of u bijvoorbeeld allergisch bent voor bepaalde medicijnen. U kunt dit overzicht bij uw eigen apotheek opvragen. Krijgt u in het ziekenhuis nieuwe medicijnen, of verandert er iets aan uw medicijngebruik? Geef dit dan ook weer door aan uw eigen apotheek. Dan blijft uw medicatieoverzicht actueel.

Kan ik met dit medicijn autorijden, alcohol drinken en alles eten of drinken?

Autorijden?
Ja, dat kan. Dit medicijn heeft geen invloed op hoe goed u kunt autorijden.

Alcohol drinken?
Alcohol irriteert de slijmvliezen van het maagdarmkanaal. Het vergroot daardoor de kans op bijwerkingen op de maag en darmen. Gebruik daarom liever geen alcohol tijdens de behandeling met pemetrexed en zolang u last heeft van uw maag en darmen.

Alles eten?
U kunt alles eten wat uw maag verdraagt. Sommige soorten voedsel kunt u beter niet eten als u last heeft van uw maag.

Mag ik dit medicijn gebruiken als ik zwanger ben, wil worden of borstvoeding geef?

Zwangerschap
Overleg met uw arts. U kunt dit medicijn beter NIET gebruiken als u zwanger bent of binnenkort wilt worden. Over het gebruik van dit medicijn tijdens de zwangerschap is nog te weinig bekend. Tijdens de behandeling en tot 6 maanden daarna mag u niet zwanger worden. Bespreek met uw arts een betrouwbare anticonceptiemethode.

Borstvoeding
Gebruik dit medicijn NIET als u borstvoeding geeft. Het is niet bekend of dit medicijn in de moedermelk komt. Als het in de moedermelk komt, kan het slecht zijn voor de baby. Misschien kan uw arts een ander medicijn voorschrijven. Een medicijn waarvan wel bekend is dat u het veilig kunt gebruiken. Of u kunt kunstvoeding geven.

Hoe gebruik ik dit medicijn?

Hoe?
Dit medicijn wordt in het ziekenhuis gegeven door een gespecialiseerde verpleegkundige of arts. U krijgt dit medicijn via een infuus in uw bloedvat. Het infuus duurt 10 minuten.

Wanneer?
Per soort kanker is er een ander type behandeling met een ander toedieningsschema. Uw arts bepaalt dit voor iedere patiënt apart.

Hoe lang?
Het is afhankelijk van het type kanker hoe lang u dit medicijn moet gebruiken. Meestal krijgt u elke 3 weken een infuus.

Wat te doen met urine, ontlasting, bloed, wondvocht of braaksel?
Voor uw directe omgeving, zoals huisgenoten, is het verstandig contact te vermijden met uw lichaamsvloeistoffen. Dit betekent niet dat aanraken of zoenen verboden is. Het gaat alleen om maatregelen om niet in aanraking te komen met urine, ontlasting, bloed, wondvocht of braaksel, omdat het geneesmiddel hierin aanwezig is. Neem tot 1 dag na de laatste dosering de volgende maatregelen:

• Was uw handen na elk toiletbezoek. U kunt het best zittend plassen, om spatten te voorkomen.
• Spoel na gebruik van het toilet 2 keer achter elkaar door, met het wc-deksel dicht. Zo voorkomt u spatten. Maak het toilet elke dag schoon.
• Komt u in contact met lichaamsvloeistoffen, bijvoorbeeld bij schoonmaken? Gebruik dan wegwerphandschoenen.
• Zit er urine, ontlasting, bloed of braaksel of uw kleding of beddengoed? Doe ze dan meteen in de wasmachine. Was ze niet samen met ander wasgoed. Kunt u ze niet meteen wassen? Bewaar ze dan in een afgesloten plastic zak.
• U kunt resten van urine, ontlasting en braaksel opruimen met een wegwerpmatje of keukenpapier. Gooi ze daarna weg in een dubbele afvalzak. Maak de plek daarna eventueel schoon met een sopje. Spoel het sopje door het toilet.
• Bloed en wondvocht kunnen resten van het medicijn bevatten. Doe daarom verband, gaasjes en ander wegwerpmateriaal in een dubbele afvalzak.
• Ook sperma en vaginale uitscheiding kunnen resten van dit medicijn bevatten. Gebruik een condoom en/of een beflapje. Deze kunt u weggooien in een dubbele afvalzak.
• Wilt u meer weten? Bekijk dan de adviezen op kanker.nl.